วิธีการสอบเทียบ ไดอัลเกจ และการเก็บรักษา

ทำไมต้องสอบเทียบ ไดอัลเกจ ? ไดอัลอินดิเคเตอร์จัดได้ว่าเป็นหนึ่งในเครื่องมือวัดความแม่นยำที่นิยมใช้ในการวัดระยะทางเชิงเส้นขนาดเล็กและเพื่อตรวจสอบความถูกต้องของพื้นผิว แนวราบ ความกลม ประกอบด้วยหัวไดอัลเกจขนาดเล็กที่มีความละเอียดในการวัด ซึ่งจะติดตั้งอยู่บนก้านที่ยืดปรับได้ ซึ่งมันสามารถเคลื่อนย้ายไปตามพื้นผิวของชิ้นงานเพื่อทำการวัดระยะห่างระหว่างพื้นผิวกับจุดอ้างอิงเริ่มต้น เพื่อให้ได้การวัดที่มีความแม่นยำด้วยตัวบ่งชี้การหมุนในลักษณะเข็มที่จำเป็นจะต้องทำการปรับเทียบอยู่เป็นประจำ สิ่งนี้เกี่ยวข้องกับการปรับตัวบ่งชี้บนหน้าปัดเพื่อให้สามารถจะอ่านค่าเป็นศูนย์เมื่อก้านวัดอยู่ที่จุดอ้างอิงสมบูรณ์ และเพื่อเป็นการปรับความไวของหน้าปัดเสกลเพื่อให้สะท้อนถึงระยะทางจริงที่วัดได้อย่างถูกต้องแม่นยำ การสอบเทียบนี้มีความสำคัญและจำเป็นอย่างมาก เนื่องจากช่วยให้แน่ใจได้ว่าเข็มตัวบ่งชี้การหมุนทำงานอย่างถูกต้องและการวัดที่ใช้นั้นได้ค่าวัดที่ออกมาถูกต้องไม่คลาดเคลื่อนไป

☰ เลือกหัวข้อที่ต้องการอ่าน

1. หลักการทำงานของไดอัลเกจ
2. การสอบเทียบไดอัลเกจ (Dial Gauge) ตามาตรฐาน
3. การสอบเทียบ ไดอัลเกจ อย่างง่าย
4. วิธีการใช้งาน ไดอัลเกจ
5. การดูแลรักษา ไดอัลเกจ

---

หลักการทำงานของ ไดอัลเกจ

ส่วนประกอบภายในของไดอัลเกจนั้นมีลักษณะเป็นกลไกของฟันเฟืองที่อาศัยหลักการเคลื่อนที่ขึ้น-ลงของแกนเลื่อน (Plunger) เมื่อส่วนของหัววัดไปสัมผัสกับวัตถุชิ้นงาน ก็จะทำให้กลไกเกียร์และเฟืองตัวเล็กหรือ (pinion) ทำงานขึ้น และส่งผลให้เข็มวัดยาวที่หน้าปัดมีการเคลื่อนที่ไปตามระยะของแรงกด ซึ่งมันเป็นกลไกภายในของไดอัลเกจแบบพื้นฐานเมื่อหัววัดหรือ (Gauge Head) ได้สัมผัสกับวัตถุชิ้นงาน จะทำให้แกนวัดเคลื่อนที่ไปในทิศทางตรงกันข้ามกัน ทำให้กลไกภายในทำงานและทำให้เห็นผลการวัด

โดยตัวแกนเลื่อนที่ประกอบด้วยตัวยึด (Rack Guide) จะยึดติดกับเฟืองตัวเล็ก (P1) ที่ติดตั้งอยู่บนเกียร์ตัวแรก (G1) เกียร์ตัวแรก (G1) จะเชื่อมต่อกับเกียร์และเฟืองตัวที่ 2 (G2) เพื่อช่วยให้กลไกของเฟืองสามารถเคลื่อน เฟืองตัวเล็ก (G3) ส่งผลให้หมุนเข็มยาว (Long Pointer) บนหน้าปัดไป ด้านของกลไกลการทำงานของเกียร์และเฟืองตัวเล็กที่อยู่ภายในไดอัลเกจนอกจากจะมีเกียร์และเฟืองตัวเล็กแล้ว ก็จะเห็นได้ว่ามีสปริงขนาดเล็กติดตั้งเอาไว้ (Hairspring) อยู่ที่เกียร์ตัวที่ 3 (G3) ซึ่งสปริงตัวนี้นั้นจะมีหน้าที่ในการลดปฏิกิริยาการสะท้อนกลับหรือ (Backlash)  ที่มันอาจจะส่งผลทำให้เฟืองหมุนกลับทิศทางกัน และยังมีหน้าที่ช่วยให้แกนเลื่อน (Plunger) สามารถเคลื่อนที่กลับไปยังตำแหน่งเดิมได้เมื่อเสร็จสิ้นการวัดชิ้นงาน

การสอบเทียบ ไดอัลเกจ ( Dial Gauge )

ด้านการสอบเทียบไดอัลเกจนั้น มักจะนิยมใช้มาตรฐาน  ISO R463/1965 ความละเอียด 0.01 mm. ในการทำการสอบเทียบเพราะเป็นมาตรฐานในงานอุตสาหกรรมที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย ด้วยวิธีการสอบเทียบ จะแนะนำให้สอบเทียบด้วยไมโครมิเตอร์เฮด ( Micrometer Head )ซึ่ง ในปัจจุบันใช้เครื่องมือเฉพาะเรียกว่า ไดอัลเกจเทสเตอร์ตามมาตรฐานเป็นการวัดค่าความคงที่ด้วย การสอบเทียบตามมาตรฐานนี้นั้นจะแบ่งการทดสอบออกเป็น 2 ลักษณะการทดสอบหลัก ๆ ดังนี้

การสอบเทียบ ไดอัลเกจ แบบ การทวนซ้ำได้ ( Repeatability )

1. ทำการติดตั้งไดอัลเกจบนเครื่องไดอัลเกจเทสเตอร์ให้เรียบร้อย
2. ทำการตรวจสอบความถูกต้องที่ตำแหน่งศูนย์ของไดอัลเกจให้ตรง
3.  ให้ยกหัววัดของไดอัลเกจขึ้นโดยประมาณ 20 % แล้วปล่อยให้เป็นอิสระแล้วจดบันทึกค่าที่วัดได้ ให้ทำซ้ำอย่างน้อย 5 ครั้งและจดบันทึกสรุป
4. ต่อมาให้ยกส่วนหัววัดของไดอัลเกจขึ้นโดยประมาณ 9 % แล้วปล่อยให้เป็นอิสระลงมาแล้วจดบันทึก ให้ทำซ้ำแบบนี้อย่างน้อย 5 ครั้งและจดบันทึกสรุป
5. ให้คำนวณความเที่ยงตรงจากค่าผลต่างของการวัดความผิดพลาดของไดอัลเกจโดยใช้สูตรดังนี้ [ความเที่ยงตรง = ค่าสูงสุดที่อ่านได้ – ค่าต่ำสุดที่อ่านได้]

การสอบเทียบ ไดอัลเกจ แบบ ค่าความแม่น ( Accuracy )

1. ให้ติดตั้งไดอัลเกจกับตัวเครื่อง Dial Gauge Tester และพยายามให้แกนหัววัดไดอัลเกจชิดไปในแนวดิ่งและตั้งฉากกับ An-vil ของเครื่องวัด Dial Gauge Tester ให้มากที่สุด
2. ทำการตรวจสอบส่วนของตำแหน่งศูนย์ 0 ของไดอัลเกจและ Dial Gauge Tester ให้พร้อมสำหรับการทดสอบ
3. แบ่งค่าของจุดที่จะสอบเทียบเป็นสเกลในทุก ๆ 1/10  ของรอบการหมุนของเข็มชี้ยาวไดอัลที่ระยะตั้งแต่ 0 – 1.00 mm. ให้เป็นสเกลละเอียด
4. แบ่งจุดเสกลที่จะสอบเทียบสเกลในทุก ๆ 1/2 ของรอบการหมุนของไดอัลระยะตั้งแต่ 1 – 5.00 mm. เป็นสเกลแบบหยาบ ๆ ก่อน
5. ให้หมุนไมโครมิเตอร์เฮดของไดอัลเกจเทสเตอร์ไป ในทิศทางตามเข็มนาฬิกา(ขาไป)เรื่อย ๆ จนสุดแล้วปล่อยลง ทำการวัดบันทึกค่า
6. ให้ทำการหมุนไมโครมิเตอร์เฮดของไดอัลเกจเทสเตอร์ไปในทิศทางทวนเข็มนาฬิกา(ขากลับ) ไปเรื่อย ๆ จนสุดระยะวัดแล้วปล่อยลง จากนั้นประเมินผล

---

การสอบเทียบ ไดอัลเกจ อย่างง่าย

• ขั้นแรก ตรวจสอบให้แน่ใจว่าเข็มตัวบ่งชี้ และหน้าปัดอยู่ในสภาพดีและเข็มไม่เสียหายหรือชำรุดจนใช้งานไม่ได้
• ให้ทำตั้งค่าเสกลตัวบ่งชี้การหมุนให้ค่าเป็นศูนย์โดยการหมุนกรอบของเครื่องไดอัลเกจซึ่งเป็นวงแหวนรอบนอกหน้าปัดให้ได้ที่ค่า 0 สัมบูรณ์
• ทำการวางไดอัลเกจลงบนบนพื้นผิวเรียบและใช้แรงกดเพียงเล็กน้อยที่ก้านวัด
• ทำการปรับกรอบอีกครั้งจนกว่าเข็มชี้จะอยู่ที่กึ่งกลางเครื่องหมายศูนย์บนหน้าปัดแล้ว
• ให้ทำซ้ำในขั้นตอนที่ 3 และ 4 จนกระทั่งเข็มยังคงอยู่ตรงกลางเครื่องหมายศูนย์เมื่อวางตัวบ่งชี้การหมุนบนพื้นผิวเรียบ
• จากนั้น ให้ทำการตรวจสอบความไวของตัวบ่งชี้การหมุนโดยวางบนพื้นผิวที่มีความเบี่ยงเบนเล็กน้อยจากความเรียบ
• ปรับความไวของหน้าปัดหากว่าจำเป็นทำได้โดยการหมุนขอบหน้าปัดจนกระทั่งเข็มสะท้อนความเบี่ยงเบนจากความเรียบได้อย่างแม่นยำแล้ว
• ทำซ้ำขั้นตอนที่ 6 และ 7 จนกว่าตัวบ่งชี้การหมุนจะวัดความเบี่ยงเบนเล็กน้อยจากความเรียบได้อย่างแม่นยำจากนั้น
• สุดท้าย ตรวจสอบความถูกต้องโดยรวมของตัวบ่งชี้การหมุนโดยการวัดชุดของพื้นผิวด้วยขนาดที่ทราบ และเปรียบเทียบค่าที่อ่านได้กับค่าที่ทราบ ว่าเคลื่อนไปมากหรือไม่อย่างไรจากรายการทำได้จดบันทึกเอาไว้
• หากจำเป็น ให้ทำการปรับครั้งสุดท้ายกับตัวบ่งชี้การหมุนเพื่อให้แน่ใจว่าถูกต้องอีกครั้งเพื่อให้ได้ค่าที่ถูกต้องแม่นยำที่สุด

---

วิธีการใช้งาน ไดอัลเกจ (Dial Gauge)

ขั้นตอนที่ 1 ควรคำนึงไว้เสมอ ๆ ว่าการใช้งานจำเป็นจะต้องทำการติดตั้งเครื่องไดอัลเกจเอาไว้บนขาตั้ง หรืออุปกรณ์ยึดจับก่อน ทำการวัด จากนั้นใช้หัววัด สัมผัสลงไปที่วัตถุ หรือชิ้นงาน ที่ต้องการจะทำการวัด

ขั้นตอนที่ 2 สังเกตว่าเมื่อหัววัดของไดอัลเกจสัมผัสกับชิ้นงานแล้ว กลไกเฟืองต่าง ๆ ภายในตัวเครื่องไดอัลเกจ จะทำให้เข็มยาวบนสเกลใหญ่วิ่งหมุนไปก่อน ซึ่งส่วนของสเกลบนไดอัลเกจส่วนใหญ่จะมีค่าความละเอียดอยู่ที่ 0.01 มิลลิเมตร และช่องต่าง ๆ จะถูกแบ่งแต่ละช่องเสกลออกเป็น 100 สเกลเท่า ๆ กัน ทำให้ขีดระยะห่างของแต่ละสเกลจะมีค่าเท่ากับ 0.01 มิลลิเมตร

ขั้นตอนที่3 เมื่อเข็มยาวบนหน้าปัดหมุนไปครบ 1 รอบแล้ว เข็มสั้นที่อยู่สเกลเล็กจะหมุนไป 1 สเกล หรือนับเป็น 1 มิลลิเมตร ซึ่งเข็มสั้นจะวิ่งในทิศทวนเข็มนาฬิกา โดยตัวเข็มสั้นจะมีสเกลอยู่ที่ 1-10 หรือวัดได้สูงสุดที่ 1 เซนติเมตร

นอกจากนี้ อาจจะพบกับการวัดที่เข็มชี้หมุนหลายรอบ ผู้วัดจะต้องนับจำนวนรอบที่เกิดขึ้น และสังเกตดูตำแหน่งสุดท้ายที่เข็มชี้หยุด นอกจากนี้ยังมีขีดที่ไม่มีหมายเลข 10 ขีดที่อยู่ตรงกลางของขีดที่มีตัวเลข โดยแต่ละขีดที่ไม่มีหมายเลขจะแทน 0.01 มิลลิเมตรการนับรอบจะง่ายขึ้น หากได้อัลเกจที่ใช้มีเข็มสั้นที่หน้าปัด ที่เป็นเข็มวัดรอบของเข็มยาวว่าเคลื่อนที่ไปแล้วระยะเท่าไหร่ โดยเมื่อเข็มยาวเคลื่อนที่ไปทุก 1 รอบเข็มสั้นจะเพิ่มขึ้นทีละ 1 ซึ่งมีหน่วยเป็น มิลลิเมตร เข็มสั้นจะวิ่งในทิศทวนเข็มนาฬิกา โดยตัวเข็มสั้นจะมีสเกลอยู่ที่ 1-10 หรือวัดได้สูงสุดที่ 1  เซนติเมตร 

การดูแลรักษา ไดอัลเกจ (Dial Gauge)

➣สิ่งที่ต้องพิจารณาก่อนเลือกซื้อ ไดอัลเกจ (Dial Gauge) ไดอัลเกจเป็นเครื่องมือที่มีความแม่นยำซึ่งใช้ในการวัดระยะทางเชิงเส้นขนาดเล็กที่มีความแม่นยำสูง ต่อไปนี้เป็นคำแนะนำบางประการในการรักษาไดอัลเกจของคุณให้อยู่ในสภาพดี:

• หลีกเลี่ยงการทำเกจวัดหล่นหรือใช้งานอย่างหยาบ สิ่งนี้อาจทำให้กลไกภายในเสียหายและส่งผลต่อความแม่นยำ
• รักษามาตรวัดให้สะอาดปราศจากสิ่งสกปรกและเศษผง ใช้ผ้าแห้งเนื้อนุ่มเช็ดมาตรวัดและปลอกอย่างเบามือ หลีกเลี่ยงการใช้ตัวทำละลายหรือน้ำยาทำความสะอาดที่มีฤทธิ์กัดกร่อน
• เก็บมาตรวัดไว้ในที่แห้งและสะอาด ห่างจากอุณหภูมิที่สูงเกินไป ช่วงอุณหภูมิที่เหมาะสำหรับการจัดเก็บไดอัลเกจคือระหว่าง 10°C ถึง 40°C (50°F และ 104°F
• หากไม่ได้ใช้มาตรวัด ให้ปกป้องหน้าปัดและกรอบด้วยฝาครอบหรือฝาปิด สิ่งนี้จะช่วยป้องกันความเสียหายและทำให้มาตรวัดสะอาดอยู่เสมอ
• สอบเทียบมาตรวัดเป็นประจำโดยผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้มั่นใจว่ามีความถูกต้องและทำงานได้ดี

เมื่อปฏิบัติตามคำแนะนำเหล่านี้ คุณจะสามารถช่วยรักษาไดอัลเกจของคุณให้อยู่ในสภาพดีและยืดอายุการใช้งานได้ หากคุณสนใจในเครื่องมือวัดลองอ่านบทความนี้ ➣ 11 เครื่องมือวัด สำหรับงานช่างที่ขาดไม่ได้ บทความแนะนำเครื่องมือวัดเบื้องต้นที่ท่านต้องรู้ไว้ก่อนจะทำงานเพื่อความสะดวกและแม่นยำในการผลิตชิ้นงานของท่านได้อย่างมีประสิทธิภาพ

➣เช็คราคา ไดอัลเกจ ได้ที่นี่